اعتکاف عبادتی مستحبی است، که علاوه بر اين كه تأسّى به پيامبر اكرم صلّى الله عليه و آله و سلم است و داراى ثواب عظيم مى‌باشد. اثر عميقى در تصفيه روح مى‌گذارد، انسان را متوجّه پروردگار مى‌كند و موجب توجّه مخصوص به معنويات و عالم آخرت مى‌شود. زيرا، در اعتكاف، دورى از مسائل دنيا و ماديّات و زندگىِ حيوانى و امور شهوانى محقّق مى‌شود؛ و انسان ارتباط خود را با خانه، همسر، فرزند و ساير مظاهر و علايق دنيوى قطع، و در مقابل، ارتباطش را،  با بودن در خانه خدا، با گرفتن روزه و اشتغال به تلاوت قرآن و دعا، با خالق خود هرچه بهتر و بيشتر برقرار مى‌كند.

اعتكاف به عنوان یک عبادت مستحبى­، دارای شرایط دینی ویژه‌­ای می‌­باشد و اجرای این شرایط ضامن قبولی این عبادت است. ايمان؛ عقل؛ قصد قربت؛ نيّت اعتكاف و توقّف در مسجد قبل از طلوع فجر تا مغرب روز سوّم؛ تعيين واجب و يا مستحبّ بودن اعتکاف؛ روزه گرفتن در ايّام اعتكاف؛ از شروط لازم برای اعتکاف است.

انسان در اعتکاف بایستی چشم ،گوش، زبان، اعضاء و جوارح خود را از زشتى‌ها و قبائح حفظ كند؛ از خشم، غيبت، تهمت، حسد، نزاع و قيل و قال پرهيز كند؛ از غضب و پرخاشگرى دورى نمايد، حلم و صبر و وقار و خشوع و خوف از خدا را پيشه كنند؛ از اهل شرّ و افراد غير متّقى فاصله بگيرند؛ به دعا و قرآن و ذكر خدا مشغول باشد. آداب و مستحبّاتى كه براى روزه وارد شده را، رعايت كند. اعتكاف در روز­های ماه رجب، شعبان و رمضان بسیار نیکو می‌­باشد، و بهتر است دهۀ آخر ماه رمضان باشد1.